ΕΚΤΡΩΣΗ ... ΤΟ ΝΟΜΙΜΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΙΚΟΝ

του Βασίλειου Α. Βασιλικόπουλου, Φοιτητή Νομικής Σχολής ΔΠΘ

Ως άμβλωση ( ή έκτρωση ) ορίζεται η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης με την αφαίρεση του εμβρύου από την μήτρα, είτε με την χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων, είτε με χειρουργική επέμβαση. Οι λόγοι και τα κίνητρα που ωθούν μία γυναίκα στην απόφαση της έκτρωσης ποικίλλουν και μπορούν να είναι προσωπικοί ή να αφορούν την υγεία της ίδιας ή του εμβρύου. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που κατα την διάρκεια μιας εγκυμοσύνης ελλοχεύουν σημαντικοί κίνδυνοι που ενδέχεται να βλάψουν θανάσιμα την μητέρα ή το έμβρυο. Ως προς την ηθική διάσταση του εν λόγω ζητήματος, έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς αντικρουόμενες απόψεις που υποστηρίζουν αφενός το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται όπως εκείνη επιθυμεί το σώμα της και αφετέρου το γεγονός ότι η έκτρωση αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρώπινης ζωής και εμποδίζει την γέννηση ενός ανθρώπου. Πέρα απο τις διαφοροποιήσεις ως προς το ηθικό υπόβαθρο της έκτρωσης ανα περιοχή , αξιοσημείωτες είναι και οι διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις επί του θέματος αυτού σε διεθνές επίπεδο. Απο ποιό νομικό πρίσμα αντιμετωπίζει όμως ο Έλληνας νομοθέτης το φαινόμενο της έκτρωσης;

Η έκτρωση νομιμοποιήθηκε πρώτη φορά με τον ν. 1906 / 1986 και κατά τον Ελληνικό Ποινικό Κώδικα είναι νόμιμη όταν συντρέχουν συγκεκριμένοι όροι και προΰποθέσεις. Η ποινική διάταξη που ρυθμίζει το νομικό πλαίσιο της τεχνητής διακοπής κύησης είναι το άρθρο 304 ΠΚ και εντάσσεται στο δέκατο πέμπτο κεφάλαιο του ΠΚ, το οποίο αφορά εγκλήματα κατά της ζωής και προσβολές του εμβρύου. Αρχικά, η συναίνεση της εγκύου στην τέλεση της άμβλωσης με την παρουσία μαιευτήρα γυναικολόγου και την συμμετοχή αναισθησιολόγου σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα, συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο για την νομιμότητα μια τέτοιας ενέργειας. Άλλωστε κατα την παράγραφο 1 του άρθρου 304 “ όποιος χωρίς την συναίνεση της εγκύου διακόπτει την κύησή της, τιμωρείται με κάθειρξη έως 10 έτη “. Επιπρόσθετα, πέρα απο την συναίνεση της εγκύου και την παρουσία των ειδικών ιατρών, για την νομιμότητα της έκτρωσης, θα πρέπει να συντρέχει μία από τις παρακάτω περιπτώσεις:

1. Να μην έχουν συμπληρωθεί δώδεκα εβδομάδες εγκυμοσύνης

2. Η κύηση να είναι απόρροια βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης ανίκανης γυναίκας να αντισταθεί, χωρίς να έχουν συμπληρωθεί δεκαεννέα εβδομάδες εγκυμοσύνης.

3. Να έχουν διαπιστωθεί σοβαρές ενδείξεις ανωμαλίας του εμβρύου ή η γέννηση του εμβρύου να συνεπάγεται ανεπανόρθωτη βλάβη της σωματικής ή ψυχικής υγείας της εγκύου. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται η χορήγηση σχετικής βεβαίωσης από τον αρμόδιο ιατρό .

Ποιες είναι όμως οι κρατούσες απόψεις γύρω απο το ζήτημα της έκτρωσης απο την σκοπιά του Συνταγματικού Δικαίου;

Η σύγκρουση των δικαιωμάτων της μητέρας με αυτά του εμβρύου, καθιστά εξαιρετικά δυσχερή την εξισορρόπηση τους στην έννομη τάξη. Στο Ελληνικό Σύνταγμα , η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου και κατ΄’επέκταση η αναπαραγωγική του ελευθερία, κατοχυρώνονται στο άρθρο 5 και δη στις παραγράφους 1 και 2 , κατα τις οποίες : ‘’Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και [….]. Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο.’’

Αντιπαράθεση απόψεων ωστόσο υφίσταται ως προς το χρονικό σημείο έναρξης της ανθρώπινης ζωής. Μια μερίδα πολιτών ισχυρίζεται ότι το έμβρυο έχει ανθρώπινη υπόσταση, συνεπώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ανθρώπινη οντότητα, ενώ μια άλλη μερίδα ενστερνίζεται την άποψη οτι το έμβρυο δεν αποτελεί ανθρώπινη ζωή, αλλά μέρος του γυναικείου σώματος, επομένως η γυναίκα μπορεί να το διαχειρίζεται ελεύθερα κατα την κρίση της. Στο ελληνικό συνταγματικό δίκαιο δεν έχει υπάρξει κάποια σαφής θέση επί του θέματος, ωστόσο μέσα απο μια ενδελεχή εξέταση και ερμηνεία των σχετικών δικαστικών αποφάσεων μπορεί κανείς να διαπιστώσει πως το άτομο αρχίζει να υφίσταται από την έναρξη των ωδινών εξώθησής του απο το γυναικείο σώμα και την εμφάνισή του στον εξωτερικό κόσμο. Παλαιότερα επικρατούσε η νομική άποψη ότι η έναρξη της ανθρώπινης υπόστασης συντελείται απο το χρονικό σημείο της σύλληψης.

Συμπερασματικά, καθίσταται σαφές ότι η έκτρωση αποτελεί ένα ζήτημα μείζονος σημασίας τόσο σε νομικό, όσο και σε κοινωνικοηθικό επίπεδο, ενώ έχει απασχολήσει πολλάκις την επιστήμη ως προς τις ηθικές του προεκτάσεις. Εντούτοις, ακόμη και σήμερα οι απόψεις ποικίλλουν και διαφοροποιούνται. Η μία αντιμετωπίζει την άμβλωση ως έκφανση του αμοραλισμού στις σύγχρονες κοινωνίες, ενώ η άλλη ως έκφραση της ανάπτυξης της προσωπικότητας στα πλαίσια του αέναου αγώνα των ανθρώπων για την κατοχύρωση όλο και περισσότερων δικαιωμάτων.