Η νέα πτωχευτική διαδικασία, εκτός της δικαστικής αίθουσας

Γκόνη Γ. Παναγιώτα, Δικηγόρος, Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Μέχρι πρότινος, στο ελληνικό εμπορικό δίκαιο, ο κλάδος του πτωχευτικού δικαίου αναφερόταν μόνο στα πρόσωπα που έχουν εμπορική ιδιότητα, δηλαδή φυσικά και νομικά πρόσωπα, τα οποία μετέρχονται πρωτότυπα εμπορικές πράξεις και έχουν σύνηθες επάγγελμα την εμπορία[1]. Παρά την άμεση, συχνή και καθημερινή επαφή αυτών των προσώπων με την (ριψοκίνδυνη) οικονομική δραστηριότητα, δεν είναι τα μόνα τα οποία θεωρείται ότι έχουν πτωχευτική ικανότητα. Όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα ανεξαρτήτως εμπορικής ιδιότητας, επίσης, δύνανται να έχουν πτωχευτική ικανότητα. Πρόκειται μάλιστα για ένα συμπέρασμα το οποίο προκύπτει και από τον γνωστό Νόμο Κατσέλη (Ν. 3869/2010), ο οποίος είχε ως βασικό του αντικείμενο τη ρύθμιση των χρεών των φυσικών προσώπων, των γνωστών (όπως έχει επικρατήσει ο όρος) υπερχρεωμένων νοικοκυριών.[2]

Το ελληνικό πτωχευτικό δίκαιο αναμορφώθηκε πλήρως με τη θέση σε ισχύ του νέου πτωχευτικού κώδικα. Ο νόμος αυτός αποκαλείται από πολλούς και «Δεύτερη Ευκαιρία», διότι παρέχει σε πολλούς οφειλέτες, και δη μεγαλοοφειλέτες, ανεξαρτήτως κατοχής ή μη εμπορικής ιδιότητας, τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν πλήρως τις απαιτήσεις των πιστωτών τους. Στοχεύει, με τη θέσπιση ειδικών διαδικασιών εξυγίανσης, ειδικής εκκαθάρισης, αναδιοργάνωσης και πτωχευτικής εκκαθάρισης, να επιτύχει την πλήρη, ή τουλάχιστον, τη σύμμετρη, αλλά πάντως, συλλογική ικανοποίηση των δανειστών του πτωχού, τη διάσωση της επιχείρησης (όταν αναφερόμαστε σε πρόσωπο με εμπορική ιδιότητα) ή του πτωχού και την εξασφάλιση της προοπτικής για μια νέα αρχή.

Η καινοτομία του νέου νόμου συνίσταται στη δημιουργία ενός συγκεντρωτικού νομικού καθεστώτος για όλα τα πρόσωπα φυσικά ή νομικά, με εμπορική ιδιότητα ή μη. Επιπλέον, το νέο πλαίσιο ενσωματώνει όλες τις διαδικασίες που αποσκοπούν είτε στην πρόληψη και αποφυγή της αφερεγγυότητας είτε στην αντιμετώπισή της. Όλα αυτά οργανώνονται γύρω από ένα σύστημα με απλοποιημένες διαδικασίες, με σκοπό την επιτάχυνση αυτών των κρίσιμων βημάτων.

Ο νέος Κώδικας για τη Ρύθμιση Οφειλών και Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας θα ίσχυε, καταρχήν, από 1/1/2021, αλλά παρατάθηκε η έναρξη ισχύος του από 1η Μαρτίου 2021 για τα νομικά πρόσωπα και από 1η Ιουνίου 2021 για τα φυσικά πρόσωπα, ενόψει των Π.Δ. και των Υ.Α. που θα πρέπει να εκδοθούν για την ουσιαστική εφαρμογή του νόμου.

Ο νέος πτωχευτικός κώδικας έχει στόχο να συμβάλλει στην αναγέννηση και την αναδιάρθρωση της οικονομίας, δίνοντας μία δεύτερη ευκαιρία στα φυσικά πρόσωπα και διατηρώντας βιώσιμες τις επιχειρήσεις της χώρας. Ο νόμος αναμένεται να συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην αποφυγή της αφερεγγυότητας των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες κατά βάση ιδρύονται και λειτουργούν στην Ελλάδα. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, μια εμπιστευτική διαδικασία μεταξύ των χρηματοδοτικών φορέων, του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης διευκολύνει τη γρήγορη διαμόρφωση προτάσεων προς οφειλέτες για την αναδιάρθρωση του δανεισμού τους προς τους φορείς που συμμετέχουν στη συγκεκριμένη διαδικασία. Η διαδικασία δε εξυγίανσης αναφέρεται κυρίως σε περιπτώσεις στις οποίες πιθανολογείται η αφερεγγυότητα της επιχείρησης.

Η νέα πτωχευτική διαδικασία, κατά το «πιλοτικό» διάστημα λειτουργίας της συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον και πλείστες αιτήσεις οφειλετών, καθώς συμβάλει στη μεγαλύτερη διαφάνεια, στην εύρεση μίας ταχύτερης λύσης, συμφέρουσας και για τα δύο μέρη αλλά και στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων. Στο διάστημα αυτό από την έναρξη ισχύος του νόμου έως και σήμερα, αρκετές αιτήσεις πτώχευσης έχουν ήδη ολοκληρωθεί, και πολλά φυσικά ή νομικά πρόσωπα έχουν απαλλαγεί από τα χρέη τους μέσω της ρευστοποίησης της περιουσίας τους. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, ο έτερος μηχανισμός που προσφέρει ο νέος πτωχευτικός νόμος, δημιουργεί μεν ακόμη εμπόδια τεχνικής φύσης, έχει δε συγκεντρώσει μεγάλο ενδιαφέρον και πλήθος αιτήσεων.

[1] Ουσιαστικό σύστημα εμπορικής ιδιότητας [2] Χαρακτηριστικό αυτού, είναι ότι βασική προϋπόθεση για την ένταξη ενός προσώπου στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νόμου αυτού ήταν η απουσία της εμπορικής ιδιότητας