Διαδίκτυο και ασφάλεια

Γράφει η Νικόλ Κουτροπούλου, Φοιτήτρια Μεταπτυχιακού Προγράμματος, UCLouvain

Πόσοι από εσάς είχατε ποτέ ανησυχίες για το τι είναι πραγματικά το Διαδίκτυο; Και γιατί το Διαδίκτυο ζητά όλες μας τις προσωπικές πληροφορίες; Το Διαδίκτυο είναι κάτι νέο, παρόλο που αποτελεί μέρος της καθημερινής μας ρουτίνας για περίπου 50 χρόνια τώρα, και παρέχει ανταλλαγή γνώσεων, επικοινωνίας και πληροφοριών. Στην ταινία ''The Social Network'' από την Columbia Pictures, γίνεται η εξής δήλωση «Το Διαδίκτυο δεν είναι γραμμένο με μολύβι. Είναι γραμμένο με μελάνι.»

Πολλοί λένε ότι αυτό που ανεβαίνει στο Διαδίκτυο, παραμένει εκεί, επομένως οι ενέργειές μας δεν μπορούν να αναιρεθούν, παρόλο που διαγράφουμε αναρτήσεις, ή κατεβάζουμε φωτογραφίες για παράδειγμα. Αυτό μπορεί να είναι καλό όταν μιλάμε για εγκληματίες, επειδή επιτρέπει στις αρχές να τους παρακολουθούν και να τους πιάνουν γρηγορότερα, όπως συνέβη στην περίπτωση του Joseph Knight στις ΗΠΑ. Σε αυτήν την περίπτωση, η αστυνομία με τη βοήθεια της Google χρησιμοποίησε δεδομένα τοποθεσίας γύρω από την σκηνή του εγκλήματος, προκειμένου να εντοπίσει όλες τις συσκευές που βρίσκονταν στην περιοχή την ημέρα που έγινε ο φόνος.

Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί καλό, επειδή βοηθά την κοινωνία να αποτρέψει την εγκληματικότητα. Τι συμβαίνει όμως σε εκείνους που είναι θύματα του Διαδικτύου; Εκείνα τα άτομα των οποίων το έργο έχει κλαπεί, ή οι φωτογραφίες τους έχουν υποκλαπεί και δημοσιεύτεί σε ιστότοπους, χωρίς τη συγκατάθεσή τους; Σε περιπτώσεις υποκλοπής, το Διαδίκτυο δεν κάνει πραγματικά κανένα καλό, επειδή είναι ένα περίπλοκο, αναρχικό και πολυεθνικό περιβάλλον, όπου όλα δημοσιεύονται σε λίγα δευτερόλεπτα και αναπαράγονται ακόμη πιο γρήγορα από την αρχική ανάρτηση.

Το Διαδίκτυο πλέον, δεν είναι ένα «παράνομο μέρος». Η αύξηση σοβαρών ζητημάτων όπως αυτά που αναφέρθηκαν προηγουμένως, ήταν ο λόγος για τη γέννηση του κανονισμού GDPR, ο οποίος δημιουργήθηκε και στη συνέχεια ψηφίστηκε από όλα τα κράτη τον Μάιο του 2018, προκειμένου να επιτευχθεί αρμονία σχετικά με το απόρρητο των προσωπικών δεδομένων στην Ευρώπη. Ο GDPR αφορά δύο κατηγορίες, 1. τους κανόνες για τις επιχειρήσεις και την οργάνωση και 2. τα δικαιώματα για τους πολίτες. Αυτές οι δύο κατηγορίες προστατεύουν νομικά τους πολίτες από τυχόν υποκλοπές, αλλά και υποχρεώνουν τις εταιρείες να ακολουθούν αυστηρά τη νομοθεσία. Με άλλα λόγια, ο GDPR είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων ενός φυσικού προσώπου στον κυβερνοχώρο, επειδή προστατεύει τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα δικαιώματα.

Η Έμμα Χόλτεν είναι μία πολύ γνωστή ακτιβίστρια, η οποία κατά τη διάρκεια ενός Ted Talk το 2015, μοιράστηκε την ''revenge porn'' εμπειρία της. Είπε στο κοινό ότι κάποιος μπήκε στα email της και στον λογαριασμό της στο Facebook. Έκλεψαν το υλικό της και στη συνέχεια το δημοσίευσαν στο διαδίκτυο για να βγάλουν κέρδος - όλα αυτά χωρίς τη συναίνεσή της. Επιστρέφοντας στην δήλωση της ταινίας, συμπεραίνουμε ότι το Διαδίκτυο που είναι γραμμένο με μελάνι, δεν θα βοηθήσει άτομα όπως την Έμμα, που βιώνουν τέτοιου είδους καταστάσεις.

Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη του νέου κανονισμού του GDPR, μπορεί κανείς να ισχυριστεί έντονα ότι υπάρχει κάποιο είδος λύσης για τα θύματα του''revenge porn''. Συγκεκριμένα το δικαίωμα στη λήθη της ΕΕ δίνει τη δυνατότητα διαγραφής των προσωπικών δεδομένων σε ιδιώτες, σύμφωνα με το άρθρο 17 του Κανονισμού 2016/679. Αυτό φαίνεται στην υπόθεση της Google Inc κατά Agencia Espanola de Proteccion de Datos, όπου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα φυσικά πρόσωπα έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από τις μηχανές αναζήτησης να αφαιρέσουν συνδέσμους με προσωπικές πληροφορίες σχετικά με αυτά.

Μια άλλη υπόθεση, που έχει να κάνει με τις ανησυχίες γύρω από την προστασία των δεδομένων, είναι το σκάνδαλο της Cambridge Analytica το 2013. Στο συγκεκριμένο περιστατικό, τα προσωπικά δεδομένα πολλών χρηστών του Facebook συλλέχθηκαν χωρίς τη συγκατάθεσή τους από την Cambridge Analytica, προκειμένου η βρετανική συμβουλευτική εταιρεία να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα τους για πολιτική διαφήμιση.

Καταλήγουμε λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι από τη στιγμή που κοινοποιούνται τα προσωπικά δεδομένα ενός ανθρώπου στο διαδίκτυο, άλλοι ιδιώτες ή και εταιρείες κολοσσοί όπως η Cambridge Analytica έχουν πρόσβαση σε αυτά και μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς τους, μόνο και μόνο επειδή είναι ανερτημένα στο Διαδίκτυο. Άρα, το Διαδίκτυο είναι γραμμένο με μελάνι και όλες οι διαδικτυακές ενέργειες των χρηστών αποθηκεύονται, ακόμα κι αν αποφασίσουν να σβήσουν κάτι που δημοσίευσαν. Ωστόσο, όταν πρόκειται για εγκλήματα και παραβίαση δικαιωμάτων, χάρη στον GDPR, μπορεί να υπάρξουν κυρώσεις για όσους διαπράττουν παραβιάσεις της νομοθεσίας.