Η σημασία της απαγόρευσης της αναλογικής ερμηνείας στο Ποινικό Δίκαιο

Της Ειρήνης Νάνου, Φοιτήτριας Νομικής, ΑΠΘ Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι αναλογική ερμηνεία εις βάρος του δράστη απαγορεύεται στο Ποινικό Δίκαιο. Πρόκειται για ουσιαστικό κανόνα δικαίου ο οποίος ερείδεται κι απορρέει από τη θεμελιώδη αρχή : nullum crimen, nulla poena sine lege stricta et certa, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθ. 7 παρ.1 του Συντάγματος καθώς και στο άρθ. 1 του Ποινικού Κώδικα.

Γενικά, η αναλογία είναι μέθοδος κάλυψης κενών του νόμου, κατά την οποία μια βιοτική σχέση ρυθμίζεται από μια διάταξη η οποία διάταξη εφαρμόζεται και σε άλλη, αρρύθμιστη μεν από το νόμο, αλλά εμφανίζει αξιολογική ομοιότητα προς την πρώτη. Στο Ποινικό Δίκαιο, όπως είπαμε ισχύει το ανεπίτρεπτο της αναλογικής εφαρμογής του ποινικού νόμου εις βάρος του κατηγορουμένου, δηλαδή για θεμελίωση ή επαύξηση του αξιοποίνου (in malam partem).

Συγκεκριμένα, η απαγόρευση αυτή συνδέεται άμεσα με το καθήκον του νομοθέτη να ορίζει εύληπτα και με τρόπο σαφή τη νομοτυπική μορφή του εγκλήματος. Διαφορετικά, θα ανέκυπταν σοβαρές αμφιβολίες και θα προκαλούνταν σύγχυση σχετικά με το τι ακριβώς κολάζεται, τι καλύπτεται νομοθετικά ή ακόμη και ποια είναι η έκταση της ελευθερίας των ανθρώπων, με τον κίνδυνο μάλιστα in dubio pro libertate να κριθεί ότι δεν υφίσταται καν ποινικά κολάσιμη πράξη.

Έτσι λοιπόν, εάν υπάρχει κενό στην ποινική καταστολή, καλύπτεται μόνο νομοθετικά και πάντως όχι ερμηνευτικά από τον ποινικό δικαστή με αναλογική ερμηνεία. Η απαγόρευση αυτή αποσκοπεί στην προστασία των πολιτών αποτελώντας ρύθμιση η οποία λειτουργεί σαν δικλείδα ασφαλείας και θέτει φραγμό στην ενδεχόμενη δικαστική αυθαιρεσία. Εντούτοις, αναλογική ερμηνεία επιτρέπεται μόνον υπέρ του δράστη! Αν αποβαίνει in bonam partem του κατηγορουμένου δηλαδή προς άρση ή μείωση του αξιοποίνου, τότε η αναλογική ερμηνεία είναι καθόλα επιτρεπτή.